رازهای گیاهان! (آیا گیاهان، با هوش هستند؟) [پنج مستند در مورد زندگی گیاهان]

دو تا کار که تقریباً هر روز باید انجام دهم، این‌هاست: ۱- تماشای حدود یک ساعت فیلم مستند ۲- گوش دادن به حدود یک ساعت سخنرانی

خدا را شکر شبکه ۳ (که انصافاً باید هر سال به مدیر این شبکه، جایزه «مرد سال» را داد) بعد از اذان صبح یک ساعت سخنرانی را پوشش می‌دهد. مثل همین حالا که در حین نوشتن، در حال گوش دادن به سخنرانی حجة الاسلام خاتمی هم هستم. (همین جمله‌ای که الان می‌گویند را ای کاش خیلی وقت پیش شنیده بودم: یک شوخی را اگر یک پیرمرد ۸۰ ساله کند، شاید کسی به او ایراد نگیرد اما اگر همان شوخی را یک جوان ۲۰ ساله کند، همه بگویند: خجالت نمی‌کشی؟ «هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد». باور می‌کنید یک هفته سر توجه نکردن به همین نکته سوخته‌ام!؟)

و اما، معمولاً بعد از اخبار ساعت ۲ هم یک مستند می‌گذارم و همانطور که در این مطلب آموزش داده‌ام، به لطف ترکیب چندین تکنولوژی، یعنی Apple TV و برنامه Video Air بر روی iPad و برنامه سرور آن روی PC و یک تلویزیون که پورت HDMI بخورد و یک Access Point که بتواند با سرعت ۱۵۰ مگابیت بر ثانیه داده بفرستد، مستندهایی با کیفیت 720p یا 1080p را به صورت Real-time تبدیل می‌کنم و روی تلویزیون می‌بینم.

معمولاً مستندهایی که هم فال باشد و هم تماشا را دانلود می‌کنم. یعنی هم زیبا باشد و انسان لذت ببرد و هم نکته علمی داشته باشد...

طی پنج روز گذشته، جالب بود که متوجه شدم که پنج مستند (که سه تای آن‌ها یک سری هستند) در مورد گیاهان دارم که ندیده‌ام، پس آن‌ها را دیدم و چه لذتی داشت! اسم این پنج مستند را می‌گذارم اگر خواستید نامشان را جستجو و دانلود کنید [و برای بعضی از مخاطبان که هر چه مستند در فروشگاه گذاشته‌ایم درو کرده‌اند(!) و منتظرند یک مستند جدید ثبت شود و سفارش دهند، در فروشگاه گذاشتم که بتواند تهیه کند (اینجا کلیک کنید).]

نام مستندها:

How.To.Grow.A.Planet.EP01.2012.BluRay.720P
How.To.Grow.A.Planet.EP02.2012.BluRay.720P
How.To.Grow.A.Planet.EP03.2012.BluRay.720P
PBS.Nature.2013.What.Plants.Talk.About.720p
The.Green.Planet.2012.720p

ابتدا بگویم که مستند به زبان انگلیسی است. پس اگر انگلیسی نمی‌دانید (یعنی با عرض معذرت، سواد ندارید!) فقط می‌توانید از صحنه‌های جذابش لذت ببرید...

برخی از عجایب گیاهان!

برای خودم و خانواده، بعضی نکاتش حیرت آور بود!

- مستند اول با آزمایشات بسیار جالبی در مورد نقش نور در تولید اکسیژن صحبت می‌کند. مستندساز دو روز در یک اتاق شیشه‌ای تاریک مملو از گیاه، زندانی می‌شود و اکسیژن اتاق را تقریباً تخلیه می‌کنند و بعد که چراغ‌ها را روشن می‌کنند می‌بینند میزان اکسیژن داخل اتاق افزایش پیدا کرد و ضربان قلب شخص به حالت عادی برگشت.

حیفم آمد این تکه ویدئو را کات نکنم و برای توضیح بحث فوتون در درس مالتی‌مدیا به دانشجوها نشان ندهم. ببینید و لذت ببرید:

دقت کنید که چطور کلوروپلاست‌ها به محض برخورد یک فوتون به گیاه، دور آن جمع می‌شوند و انرژی‌اش را به خود می‌گیرند!

- می‌دانستید که گیاهان با شناسایی سنگ‌ها، آن‌ها را با ریشه‌های خود خرد می‌کنند تا تبدیل به خاک شوند و بتوانند از آن‌ها استفاده کنند!؟ معبد انکوروات به مرور توسط ریشه‌های درختان خرد می‌شود:

- یا مثلاً می‌دانستید که گیاهان هم با هم صحبت می‌کنند!؟ (چقدر هم صحبت می‌کنند!!)

مستند با آزمایش نشان می‌دهد که به محض اینکه یک گیاه صدمه می‌بیند، یک سری مواد شیمیایی از خود منتشر می‌کند و گیاهان اطراف آن‌را جذب می‌کنند و نسبت به آن واکنش خاص خودشان را نشان می‌دهند!

گیاه سمت چپ را با قیچی بریده‌اند و در یک محفظه گذاشته‌اند. هر چند ثانیه یک بار، گیاه سمت چپ از خود موادی ترشح می‌کند که در دوربین گرمایی، قرمز رنگ دیده می‌شود. در همان لحظه ناگهان گیاهان سمت راست هم قرمز می‌شوند و این یعنی پیام را دریافت کردند!

- در طول تاریخ، گیاهان شکل حیوانات را هم تغییر داده‌اند! اصلاً مستند می‌گوید یکی از نظریه‌ها این است که ما انسان‌ها همان میمون بودیم اما وقتی وارد علف‌زارها شدیم، برای اینکه بتوانیم اطراف خود را ببینیم، روی دو پا ایستادیم و به مرور دیگر روی دو پا راه رفتیم! (ما مدیون علف‌ها هستیم!!!)

- در طول تاریخ، گیاهان نسبت به شرایط، تغییر شکل داده‌اند! مثلاً زمانی که دایناسورها بودند، خیلی از گیاهان برای حفاظت جانشان تیغ‌دار شدند...

- گیاهان برای اینکه زنبور بعد از برداشتن اسپرم از روی گیاه نر به گیاه دیگری نرود و گرده‌افشانی با شکست مواجه نشود، زنبور را هدایت می‌کنند!!

- می‌دانستید که برخی تخمه‌های گیاهان آنقدر محکم است که در جنگ‌های قدیم از آن‌ها به عنوان گلوله تفنگ استفاده می‌کرده‌اند!؟

- گیاهان برای اینکه حیوانات فقط گیاهانی که تخمه آن‌ها رسیده است را بخورند، رنگ و مزه خود را نسبت به سیستم بینایی آن‌ها تغییر می‌دهند. مثلاً در ابتدا تلخ و غیردرخشان و سبز هستند که برخی حیوانات نمی‌توانند ببینند اما به مرور، قرمز و شیرین و درخشان می‌شوند!

- هیچ می‌دانستید که علف‌ها عاشق آتش‌سوزی هستند!؟ خیلی از آتش‌سوزی‌ها و گسترش آن زیر سر علف‌ها است!؟ آن‌ها به محض اینکه پیر می‌شوند باید بسوزند تا نسل جدیدشان رشد کند. بنابراین به محض ایجاد یک آتش کوچک شروع به ترشح گازی می‌کنند که آتش‌زا است و این گاز آتش را به اطراف پخش می‌کند! ریشه علف سالم می‌ماند و دوباره رشد خواهد کرد اما آنچه بر روی زمین است می‌سوزد... و البته این مصیبتی برای درختان می‌شود!

مستند PBS که خیلی باورنکردنی‌تر است!!

- صحنه‌ای که علف، طعمه لذیذتر را انتخاب می‌کند، واقعاً دیدنی است:

از این دیدنی‌تر، آزمایشی که انجام می‌دهند تا بفهمند علف چطور می‌فهمد که گیاه اطرافش یک گوجه است! (واقعاً گاهی با دیدن این آزمایشات می‌فهمم چرا خدا بعد از خلق انسان به خودش تبریک گرفت! آفرین به این دانشمندان) [این صحنه را خودتان ببینید...]

- هیچ می‌دانستید که ریشه‌های گیاهان مانند حیوانات برای به دست آوردن منابع بیشتر با هم دعوا می‌کنند!؟ و ریشه قوی‌تر موادی ترشح می‌کند که ریشه گیاه ضعیف‌تر را می‌خشکاند!؟

مادر من تازه فهمید چرا خیلی از گیاهانی که در یک گلدان کنار هم می‌گذارد خشک می‌شوند!!

آزمایشی که برای اثبات این انجام می‌دهد خیلی جذاب است. به این دو عکس دقت کنید:

هر دو گیاه در یک زمان کاشته شده‌اند! سمت چپی تنها بوده و سمت راستی در کنار یک رقیب قوی کاشته شده!

- هیچ می‌دانستید که گیاهان نیز مانند انسان‌ها و حیوانات علاقه دارند خانواده خود را گسترش دهند!؟ می‌دانستید که گیاه مادر، گیاهان فرزند را تربیت می‌کند!؟ (باور کنید اشکم درآمد وقتی این موضوع را فهمیدم!)
آزمایشی که انجام می‌دهد همچنان شگفت آور است! دور برگ‌های درخت مادر را یک نایلون می‌کشد و کمی ماده رادیو اکتیو در نایلون تزریق می‌کند.

بعد از چند روز، با دستگاه‌های حساس به رادیو اکتیو، رد مواد را می‌گیرد!

می‌بینیم که تمام درخت‌های فرزند که در اطراف مادر هستند حاوی این مواد شده‌اند! گیاه مادر، آنچه به دست می‌آورد را با گیاه فرزند به اشتراک می‌گذارد!

- گیاهان از طریق ریشه‌هایشان ارتباطات بسیار جالبی با هم دارند که این مستند به زیبایی به تصور می‌کشد...

مستند آخر بیشتر به ارتباط میان گیاهان و حیوانات می‌پردازد که آن هم جذاب است...

و چندین نکته و آزمایش دیگر که دهان انسان بازمی‌ماند!

خیلی دلم می‌خواست فرصت داشتم و بیشتر می‌توانستم تکه‌های مهم فیلم را جدا و آپلود کنم. حیف است این تکه‌ها در بین این همه مستند به تاریخ سپرده شود...

موفق باشید؛
حمید رضا نیرومند